Η ιστορία της Εράτυρας, προσβάσιμη σ όλο τον κόσμο.
Του Γιώργου Κ. Βάρκα.
Α. Η τοπική ιστορία και η μελέτη της.
Είναι γνωστό από το εκπαιδευτικό μας σύστημα, ότι η ιστορία που διδάσκεται στα σχολεία δίνει έμφαση στην αρχαία ιστορία, ασχολείται λιγότερο με την ιστορία των νεότερων χρόνων, και καθόλου με την τοπική ιστορία κάθε περιοχής.
Έτσι οι πολίτες και κυρίως οι νεότεροι που διαβιούν σε διάφορες πόλεις και χωριά, δεν γνωρίζουν τίποτα σχεδόν για τα ιστορικά μνημεία, τους εθνικούς αγώνες, τους ήρωες και τον πολιτισμό του τόπου τους, της ιδιαίτερης πατρίδας τους.
Το ίδιο βέβαια συμβαίνει και στην Εράτυρα. Δεν γνωρίζουμε σχεδόν τίποτα για τους ευεργέτες μας, οι φωτογραφίες των οποίων «καμαρώνουν» στο δημοτικό σχολείο, δεν γνωρίζουμε τίποτα για γεγονότα που αφορούν δωρητές που φέρουν το όνομα τους (πχ κληροδότημα Κατσίκα) καθώς και άλλα σημαντικά ιστορικά και πολιτισμικά στοιχεία του χωριού μας.
Λείπουν, έτσι, οι ρίζες, οι αναφορές και οι πληροφορίες για να αγαπήσει κανείς τον τόπο του πιο δυνατά, να παραδειγματιστεί από έξοχους προγόνους, αλλά και από λάθη του παρελθόντος και σε κάθε περίπτωση να τοποθετήσει ορθά το «σήμερα» μέσα στον χρόνο, ανάμεσα από το χθες και το αύριο.
Β. Η κατάσταση σήμερα-η ιστορία στο ράφι.
Η Εράτυρα, με το νέο της όνομα των τελευταίων 80 ετών, η Σέλιτσα με ιστορία 4-5 αιώνων τουλάχιστον, άφησε τα αποτυπώματα της στην ιστορία μέσα από ιστορικά κείμενα-κειμήλια που διασώζονται μέχρι σήμερα. Επιπλέον πολλές είναι οι ιστορικές έρευνες και μελέτες που δημοσιεύτηκαν από τον περασμένο αιώνα ίσαμε σήμερα, από Ερατυρείς κυρίως συγγραφείς που έχουν συγκεντρώσει και προβάλει, έναν πολύ σημαντικό πλούτο της τοπικής μας ιστορίας, με αναφορές και στο γενικότερο περιβάλλον της εποχής. Αναφέρω μερικούς χαρακτηριστικά :
Πουκεβίλ, Ληκ, Ι.Φωτόπουλος,, Λυκ Αθ. Γιομπλιάκης, Γρ. Βέλκος. Ι.Νασιόπουλος.
Βεβαίως υπάρχουν ακόμα – πάντα έτσι συμβαίνει στην ιστορία – πολλές πτυχές της τοπικής μας ιστορίας που είναι ακόμα σκοτεινές και ανεξερεύνητες και περιμένουν νέους μελετητές να την ερευνήσουν και να την αναλύσουν, όπως για παράδειγμα οι δρόμοι των κυρατζήδων – έμποροι της Σέλιτσας στην Κεντρική Ευρώπη ή η Εράτυρα κατά την διάρκεια των πολέμων (Α και Β παγκόσμιου, εμφύλιου) και ούτω καθεξής.
Όμως τόσο τα ιστορικά κείμενα της Εράτυρας των προηγούμενων αιώνων όσο και μελέτες, βιβλία, έρευνες νεοτέρων συγγραφέων και μελετητών που προαναφέρθηκαν, δεν βρίσκονται κάπου συγκεντρωμένα, ομαδοποιημένα προς δημόσια ανάγνωση και μελέτη. Άλλα έχουν εξαντληθεί, άλλα υπάρχουν σε ιδιωτικά αρχεία και συλλογές, ενώ πολλά είναι τα κείμενα μεγάλης ιστορικής σημασίας που δεν έχουν καταμετρηθεί στην ιστορία. Αν προσθέσουμε και τους αντικειμενικούς λόγους ασφάλειας, φύλαξης και διάθεσης και την έλλειψη οργανωμένης βιβλιοθήκης, είναι αποτρεπτικό σε κάθε Ερατυρέα που θέλει να έχει μια άμεση και ακριβή γνώση της τοπικής ιστορίας να έχει μια άμεση σχέση και με τις πηγές.
Γ. Η πρόταση και η εφαρμογή της.
Η ανάπτυξη της επιστήμης της πληροφορικής, έχει επιφέρει ριζικές αλλαγές στον τρόπο απόκτησης της γνώσης και διάδοσης της πληροφορίας αλλάζοντας όλες τις προηγούμενες κλασικές μεθόδους. Η αξιοποίηση των σύγχρονων εργαλείων της πληροφορικής, μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα στην μελέτη και προβολή της τοπικής ιστορίας της Εράτυρας.
Τι θα γίνει λοιπόν: Όλα τα κείμενα που αφορούν στην Εράτυρα θα ψηφιοποιηθούν, κοινώς θα φωτοτυπηθούν, με πολύ σύγχρονα μηχανήματα. Κατόπιν με την βοήθεια των επιστημονικών μεθόδων της βιβλιοθηκονομίας, θα αποθηκευτούν ηλεκτρονικά. Σε δεύτερη φάση θα γίνει η ανάρτηση τους στο διαδίκτυο, η οποία θα κάνει αυτόματα προσβάσιμη σε όποιον θέλει να μελετήσει την τοπική ιστορία και τον πολιτισμό. Εκεί θα βρίσκονται στην διάθεση όσων επιθυμούν να ¨μάθουν¨, έχοντας στην βιβλιοθήκη τους, ουσιαστικά όλα τα κείμενα και τις πηγές, μάλιστα με ασφάλεια χωρίς να υπάρχει ο κίνδυνος της φθοράς από τον χρόνο.
Φυσικά κάθε καινούργια έρευνα θα πρέπει να ψηφιοποιείται και να προστίθεται στην ¨ηλεκτρονική βιβλιοθήκη¨ της Εράτυρας. Έτσι θα είναι προσιτή σε όλους όσους έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο, και κυρίως στους νέους μας που κατέχουν σχεδόν απόλυτα την ψηφιακή γνώση.
Η ψηφιοποίηση θα γίνει από την Κοβεντάρειο Βιβλιοθήκη του Δήμου Κοζάνης, που θα παρέχει δωρεάν τον εξοπλισμό, τα μηχανήματα και τους τεχνικούς (πληροφορικής και βιβλιοθηκονομίας), για την άρτια και επιστημονική ψηφιοποίηση των κειμένων και την ηλεκτρονική αποθήκευση τους. Το έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι τέλος Μαρτίου.
Στο ξεκίνημα αυτής της προσπάθειας-μοναδικής στην Ελλάδα για το μέγεθος της Εράτυρας-η ανταπόκριση ήταν μεγάλη και άμεση τόσο φορέων που διαθέτουν ιστορικά κείμενα, όσο και απλών πολιτών που έχουν στο αρχείο τους εκπληκτικά ιστορικά κείμενα.
Τα βιβλία λοιπόν που έχουν συλλεχθεί και τεκμηριωθεί μέχρι σήμερα και θα ψηφιοποιηθούν είναι:
1.Εκκλησιαστικός κώδικας Αγ. Νικάνορα, από το 1816
2.Εκκλησιαστικός κώδικας Αγ. Γεωργίου από το 1836
3.Απομνημονεύματα του Αγαθάγγελου (πρωτότυπο από το αρχείο Β. Στρέμπα)
4.Οι δικαιούχοι (524) της εξαγορά της Σέλιτσας, 1860 (πρωτότυπο από το αρχείο Τριαντ. Χειμάρα)
5.Σχολικά μαθητολόγια 19ου και 20ου αιώνα
6.Βιβλια του Συνεταιρισμού Φάρος και αρχειακό υλικό
7.Ολα τα βιβλία-πονήματα των
- Λυκ.Αθ. Γιομπλιάκη
- Γρ. Βέλκου
- Ι.Νασιόπουλου
- Αθ. Βαλσαμίδη που αφορούν την Εράτυρα.
8.Ολα τα περιοδικά ¨ΤΑ ΧΝΑΡΙΑ¨1980-83
9.Ολα τα τεύχη της εφημερίδας ¨Η ΣΕΛΙΤΣΑ¨ 1981,1982,1983
10.Ολα τα τεύχη της ¨Εφημερίδας της Εράτυρας¨ από το 1984 έως σήμερα.
Καλούμε λοιπόν, με αυτή την ευκαιρία, όλους όσους έχουν στις ιδιωτικές τους συλλογές βιβλία και κείμενα για την ιστορία της Εράτυρας, να συμβάλουν σ αυτήν την προσπάθεια. Είναι μια θαυμάσια ευκαιρία να ¨βγουν στο φως, ¨ και να δημοσιοποιηθούν, για να γίνουν κτήμα κάθε Ερατυρέα (και όχι μόνο) που θέλει να μελετήσει την ιστορία και να την γνωρίσει στα παιδιά του.
Με την πρωτοβουλία αυτή, με την βοήθεια του Πολιτιστικού Συλλόγου της Εράτυρας και της Ένωσης Ερατυραίων Θεσσαλονίκης και την ενεργή συμμετοχή όλου του επιστημονικού, κυρίως, δυναμικού της Εράτυρας, επιχειρείται μια καινοτομία και ένας σημαντικός σταθμός στην ιστορία μας.
Η ψηφιοποίηση της τοπικής ιστορίας μας, που θα συμβάλει αποφασιστικά στη διάσωση, καταγραφή και ανάδειξη και αξιοποίηση της στους αιώνες, ως χρέος σε όλους τους ξεχωριστούς προγόνους μας, αλλά και προσφορά στις επόμενες γενεές.
